De missie ‘Kennismanagement voor mensen met dementie’
Vijf en een half jaar geleden, gedreven door een ingrijpende ervaring, besloot ik mijn expertise volledig ten dienste te stellen van mensen met dementie, geïnspireerd door mijn ervaring met het BART! (Burger Alert RealTime!) project. Bij BART! ontdekte ik hoe cruciaal het is om kennismanagement vorm te geven door middel van moderaten zonder macht.1Het managen van grote co-creatie consortia processen “zonder macht…” Dus niet door rangorde (politiek / governance), fysieke kracht, niet door financiele verplichtingen o.i.d. maar puur en alleen op horizontale verbinding en door elkaars expertise en ervaring te her- en erkennen, te respecteren, te combineren en aan te vullen.
Alleen door unieke interdisciplinaire samenwerkingen konden we innovatieve oplossingen ontwerpen die een balans vonden tussen technologische vooruitgang, ethische overwegingen en menselijke waarden.
Het spiegelen en gebruiken van eerdere ervaringen
In het Burger Alert RealTime! (BART!) project heb ik als programmamanager en moderator bijgedragen aan de ontwikkeling van een digitaal meldingsplatform ontwikkeld om de samenwerking tussen burgers, politie en gemeenten te versterken en zo de veiligheid en leefbaarheid in wijken te verbeteren. Het platform maakt gebruik van bestaande communicatiekanalen zoals WhatsApp, Facebook, Twitter en andere buurtapps om meldingen van bewoners over verdachte situaties, overlast of andere relevante incidenten direct en efficiënt door te sturen naar de juiste instanties.
Net zoals destijds bij BART!, zie ik ook in de zorg voor mensen met dementie dat kennismanagement niet alleen een technische uitdaging is, maar vooral een menselijke. Het vraagt om voortdurende aanpassingen aan veranderende behoeften, een systeemgerichte aanpak die ruimte biedt voor leren, en empathisch leiderschap dat grenzen overstijgt. Deze principes vormen de kern van mijn werk en drijven mijn inzet om waardevolle kennis om te zetten in tastbare verbeteringen voor deze kwetsbare doelgroep.
Dementie in Nederland en het ondersteunen van het geluk van mensen met dementie
Dementie is een groeiend probleem in Nederland, met naar schatting 290.000 mensen die momenteel leven met dementie. Dit aantal zal naar verwachting verdubbelen in de komende 20 jaar door de vergrijzing van de bevolking. Dementie heeft grote impact, niet alleen op de mensen die het direct aangaat, maar ook op hun families, verzorgers en de samenleving als geheel. De zorg voor mensen met dementie is complex en vereist voortdurende aandacht, waarbij zowel fysieke als emotionele ondersteuning essentieel is.
De zorg wordt vaak gekarakteriseerd door een tekort aan middelen, onvoldoende training van zorgprofessionals en een gebrek aan voldoende ondersteuning voor informele zorgverleners, zoals familieleden. Bovendien worden innovatieve zorgoplossingen, die gebruikmaken van technologie, vaak niet snel genoeg geïmplementeerd of toegankelijk gemaakt voor mensen die het nodig hebben.
De JAIN Foundation speelt een belangrijke rol in het aanpakken van de dementieproblematiek in Nederland en daarbuiten. De stichting richt zich op het verbeteren van de kwaliteit van leven voor mensen met dementie door middel van het ontwikkelen en ondersteunen van innovatieve technologieën en zorgoplossingen. JAIN werkt samen met verschillende zorginstellingen, onderzoeksorganisaties en technologiebedrijven om praktische en schaalbare oplossingen te creëren die de zorg kunnen verbeteren.
Dit doet JAIN onder andere door de ontwikkeling van technologieën zoals AI, slimme sensoren en digitale zorgplatforms, die zorgprofessionals helpen bij het nemen van beter geïnformeerde beslissingen op basis van realtime data en voorspellende analyses.
JAIN (Joint Artificial Intelligence Network)
Via initiatieven zoals de JAIN Challenges ondersteunt de stichting de ontwikkeling van e-health-oplossingen door samenwerking met internationale partners. Dit zorgt voor kennisdeling en de creatie van innovatieve, evidence-based zorgmodellen die wereldwijd toepasbaar zijn. Daarnaast biedt JAIN trainingen en ondersteuning aan zorgprofessionals, zodat zij beter voorbereid zijn op de unieke uitdagingen die gepaard gaan met dementie.
Het verbeteren van de vaardigheden van zorgverleners kan de zorgkwaliteit aanzienlijk verhogen. De stichting richt zich ook op informele zorgverleners, zoals familieleden en vrienden, door hen te ondersteunen met middelen en technologieën die hun werk verlichten. Dit helpt de druk op deze zorgverleners te verminderen en de zorg voor de persoon met dementie te verbeteren. Ten slotte ontwikkelt JAIN zorgoplossingen die de persoonlijke behoeften van mensen met dementie centraal stellen. Door gebruik te maken van technologie kunnen zorgpaden op maat worden aangeboden, wat zorgt voor een meer gepersonaliseerde en efficiënte zorgervaring.
In deze context is geavanceerd kennismanagement cruciaal. Het zorgt ervoor dat de kennis die wordt opgedaan vanuit innovaties, onderzoek en de praktijk effectief wordt gedeeld, toegepast en verder ontwikkeld. Alleen met een goed gestructureerd kennismanagementsysteem kan de impact van de technologieën en zorgoplossingen van JAIN optimaal benut worden om de zorg voor mensen met dementie blijvend te verbeteren.
De complexiteit van kennismanagement bij dementie
Kennismanagement voor mensen met dementie vereist een unieke benadering, omdat het niet alleen gaat om het beheren van informatie, maar ook om het inspelen op hun veranderende behoeften. Dementie heeft niet alleen een diepgaande impact op de cognitieve vermogens van de persoon zelf, maar ook op de dynamiek binnen families, mantelzorgers en zorgprofessionals. Dit vraagt om een geïntegreerde aanpak waarbij technologie, menselijke interactie en ethiek hand in hand gaan.
Het moderaten zonder macht speelt hierin een sleutelrol. Bij BART! bleek dit essentieel om alle betrokken disciplines; politie experts , ethici, technologische experts etc. op één lijn te krijgen. Deze werkwijze stimuleert open communicatie, creëert vertrouwen en zorgt ervoor dat iedere stem wordt gehoord. Voor dementiezorg betekent dit dat innovaties niet alleen technisch robuust moeten zijn, maar ook menselijk en cultureel passend.
Het verbeteren van de zorg door technologieen zoals AI en slimme sensoren
Een ander belangrijk aspect is de balans tussen technologie en menselijke waarden. Hoewel slimme technologieën zoals IoT-sensoren en AI krachtige tools zijn om de zorg te ondersteunen, mogen ze nooit de menselijke verbinding vervangen. Dit vraagt om voortdurende reflectie: hoe zorgen we ervoor dat technologie niet alleen veilig en effectief is, maar ook het welzijn van mensen met dementie en hun naasten versterkt?
De systeemgerichte aanpak van continu leren en aanpassen
Het werk van de JAIN Foundation is sterk geïnspireerd door systeemdenken. Dit concept benadrukt dat complexe problemen zoals dementiezorg niet geïsoleerd kunnen worden opgelost, maar een holistische aanpak vereisen waarin alle betrokkenen samenwerken. Dit betekent dat het zorgsysteem, inclusief technologische oplossingen, flexibel en adaptief moet zijn.
Net zoals bij BART!, is het bij dementie cruciaal om voortdurend te leren en aan te passen aan nieuwe inzichten en veranderende omstandigheden. Iteratieve methodieken, zoals lean, agile en scrum, bieden hierbij waardevolle handvatten. Door iteratief te werken, kunnen prototypes snel worden getest en verbeterd op basis van feedback van gebruikers. Dit verhoogt niet alleen de kwaliteit van de oplossingen, maar ook de betrokkenheid en acceptatie van alle stakeholders.
Een voorbeeld hiervan is het implementeren van AI-oplossingen in de zorg voor mensen met dementie. Door kleine, beheersbare stappen te zetten en regelmatig feedback te verzamelen van zorgprofessionals, mantelzorgers en mensen met dementie zelf, kunnen AI-systemen worden aangepast om beter aan te sluiten bij hun behoeften. Deze aanpak zorgt ervoor dat technologie niet alleen technisch geavanceerd is, maar ook praktisch bruikbaar en mensgericht.
De rol van leiderschap in kennismanagement
Empathisch leiderschap is essentieel in dit proces. Bij de JAIN Foundation hebben we doorgeleerd op basis van geleerd lessen binnen BART! met als toonaangevende leidraad dat effectief leiderschap niet gaat over macht, maar over het inspireren en verbinden van mensen. Dit vraagt om leiders die luisteren, leren en anderen in staat stellen om hun potentieel te benutten. In het kader van kennismanagement betekent dit dat leiders niet alleen moeten sturen, maar ook ruimte moeten bieden voor creativiteit, samenwerking en reflectie.
Bijvoorbeeld, een leider in een interdisciplinair team moet niet alleen de technische aspecten begrijpen, maar ook gevoelig zijn voor de emoties en behoeften van de mensen waarvoor de oplossingen worden ontworpen. Dit vereist een balans tussen rationeel denken en empathisch handelen, een kernwaarde die diep verweven is in de missie van de JAIN Foundation.
De impact van kennismanagement op dementiezorg
Door een systeemgerichte, iteratieve en mensgerichte aanpak te hanteren, kan kennismanagement een directe impact hebben op de kwaliteit van zorg voor mensen met dementie. Dit vertaalt zich niet alleen in betere technologische oplossingen, maar ook in een grotere betrokkenheid en tevredenheid van zorgprofessionals, mantelzorgers en mensen met dementie zelf.
Bijvoorbeeld, door AI-systemen te gebruiken die gedragsveranderingen vroegtijdig detecteren, kunnen zorgprofessionals proactief inspelen op de behoeften van mensen met dementie. Dit vermindert stress bij mantelzorgers en verhoogt de kwaliteit van leven voor de persoon met dementie. Tegelijkertijd zorgt een iteratieve aanpak ervoor dat deze systemen continu worden verbeterd, gebaseerd op feedback en nieuwe inzichten.
Daarnaast versterkt een interdisciplinaire samenwerking de innovaties in dementiezorg. Door technologische experts, ethici, zorgprofessionals en gebruikers samen te brengen, ontstaan oplossingen die niet alleen technisch robuust zijn, maar ook ethisch verantwoord en mensgericht. Deze synergie is essentieel om de complexe uitdagingen van dementiezorg aan te pakken.
Interdisciplinaire samenwerking versterkt de innovaties in dementiezorg
Kennismanagement in de zorg voor mensen met dementie vraagt om een unieke mix van technologie, ethiek en menselijke waarden. Door moderaten zonder macht, interdisciplinair samenwerken en een iteratieve aanpak te combineren, kunnen we oplossingen ontwikkelen die echt het verschil maken. Het werk van de JAIN Foundation toont aan dat een systeemgerichte aanpak, gecombineerd met empathisch leiderschap, niet alleen de kwaliteit van zorg kan verbeteren, maar ook de levens van mensen met dementie en hun naasten kan verrijken.
De reis begon vijf en een half jaar geleden met de lessen van BART!, en deze principes blijven de kern vormen van alles wat we doen. Samen, met technologie als hulpmiddel en menselijkheid als gids, kunnen we blijven leren, aanpassen en innoveren om een betere toekomst te creëren voor mensen met dementie.
1 Moderaten zonder macht
Het managen van grote co-creatie consortia processen “zonder macht…” Dus niet door rangorde (politiek / governance), fysieke kracht, niet door financiele verplichtingen o.i.d. maar puur en alleen op horizontale verbinding en door elkaars expertise en ervaring te her- en erkennen, te respecteren, te combineren en aan te vullen.
Indien u nader van gedachten wilt wisselen over de inzichten die in dit artikel gepresenteerd zijn, wordt u van harte uitgenodigd contact op te nemen met de auteur:
Hans Arnold
h.arnold@jainprojects.com
www.jainprojects.com
Mob: 06 3061 7357
"Kennis spreekt, maar wijsheid luistert"
